چگونه یک شبکه را مستند سازی کنیم؟ مستند سازی شبکه را از کجا شروع کنیم؟ چه چیزهایی را باید در شبکه مستند سازی کنیم؟ با استفاده از چه ابزارهایی مستند سازی شبکه را انجام دهیم؟ چگونه مستندات شبکه را به روز رسانی کنیم؟ نرم افزارهای شبکه را چگونه مستند سازی کنیم؟ و ...
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشه وقتی برای اولین بار به عنوان کارشناس شبکه یا فناوری اطلاعات وارد محیط کار یک شرکت، سازمان یا ... شدین با هزاران علامت سوال و ابهام در مورد شرایط موجود رو به رو شدین. و یا نه حتی به عنوان یک کارشناس یا مدیر کهنه کار توی این حوزه شاید اتفاق افتاده که به دلیل عدم مستندسازی و مدون نکردن اطلاعات موجود بارها ساعت ها برای تهیه یک گزارش وقت صرف کردید تا اطلاعات شبکه و سیستم ها رو توی یک گزارش جمع کنید.
و یا هم باز به دلیل عدم مستندسازی شبکه خیلی از کانفیگ ها و تنظیماتی که قبلا انجام دادید و مدت ها با اون سروکار نداشتید از یادتون رفته و برای مرور مجدد اون باید از سر نو زمان بگذارید. و البته بیشمار شایدهای رنج آور دیگه که همگی با یک مستندسازی خوب و کامل میتونه به اطمینان خاطر و آسودگی خیال یک مسئول شبکه تبدیل بشه. البته نباید فراموش کرد که مستندات همیشه نیازمند به روزرسانی به موقع نیز هستند.
-------------------------------------------------
برای دسترسی به مجموعه بهترین دوره های آموزش شبکه های کامپیوتری ( مبانی شبکه ، نتورک پلاس ، مانیتورینگ و ... ) مقدماتی تا پیشرفته با ارائه گواهینامه و فیلم رایگان همین الان کلیک کن
--------------------------------------------------
با این مقاله که اولین مقاله از سری مقالات من در باب مستندسازی شبکه هست تصمیم دارم دانش و تجربه خودم رو در این خصوص بیان کنم. و خیلی دوست دارم که دیدگاه ها و مقالات کاملتری از طرف دوستان بیان بشه تا من هم از دانش و تجربیات دیگر دوستان استفاده کنم و همینطور نقاط قوت و ضعف مستندسازی خودم رو متوجه بشم. البته قبلا در این خصوص جناب آقای نصیری که استاد بنده هستند نکته هایی رو درج کردند که ارزشمند هستند.
نرم افزارهای تحت شبکه همونطور که از نامشون پیداست نرم افزارهایی هستند که به صورت لوکال و تک کاربره نیستند و معمولا در دو سمت کلاینت و سرور کار می کنند و دیتابیس متمرکز بر روی سرور دارند.برای مستندسازی نرم افزارهای تحت شبکه آیتم ها و موارد اطلاعاتی نرم افزار باید در یک فرم شناسنامه نرم افزاری به ازای هر نرم افزار ثبت بشه. اصولا بهتره برای ثبت شناسنامه نرم افزارها یک نرم افزار بانک اطلاعات نرم افزاری داشته باشید .
معمولا نرم افزارهای helpdesk بخشی از کارشون به همین امر اختصاص داره. ولی اگه همچین نرم افزاری در دسترس نیست میشه توی یه بانک اطلاعاتی ساده اکسل یا اکسس هم اطلاعات نرم افزارها رو ثبت و نگهداری کرد. سوای ثبت نرم افزاری اطلاعات شناسنامه سیستم های موجود میشه برای هر نرم افزار یک برگ شناسنامه چاپی هم داشت و مجموعه شناسنامه ها رو آلبوم کرد.
مشخصات فنی
مشخصات کاربردی سازمان
مشخصات شرکت توسعه و پشتیبانی
مشخصات بکاپ گیری
مشخصات قراردادی
مشخصات راهنماهای پیوست
و در انتها اینکه راهنماهای مذکور باید تهیه و به شناسنامه نرم افزار پیوست شوند.
دیاگرامی است که تجهیزاتی رو که در یک رک سازماندهی شدن به صورت 2 وجهی نشون میده. این دیاگرام برای این رسم میشه که ارتفاع تجهیزات و ارتفاع محل استقرار هر یک از تجهیزات درون رک و همچنین نمای پشت و جلوی هر یک رو در قالب رک نمایش بده.
رک دیاگرا بیش از همه زمانی ارزشمند میشه که میخوایم تجهیزاتی رو برای استقرار درون رک خریداری کنیم و یا بالعکس زمانی که برای یه سری تجهیزات و بر مبنای نیازسنجی آینده بخوایم یک رک رو خریداری کنیم. اینجاست که باید بدونیم رک در چه مقیاسی بخریم و یا تجهیزاتی که می خریم به لحاظ ابعاد و ارتفاع چه طور انتخاب کنیم تا برای قرار گرفتن درون رک مشکلی نداشته باشیم.علاوه بر این رک دیاگرام کمک میکنه تا اولویت بندی موثرتری در سازماندهی تجهیزات درون رک به لحاظ موقعیت استقرار اونها داشته باشیم.
نصب تجهیزات درون رک بدون برنامه ریزی از پیش انجام شده می تونه مسائل و مشکلاتی رو ایجاد بکنه. شما ممکنه فضای کافی برای تجهیزات و کابل ها و پچ پنل ها نداشته باشید. بنابراین رک دیاگرام کمکتون میکنه تا در بهینه ترین حالت تجهیزات رو درون رک سازماندهی کنید. در زیر چند نکته برای ایجاد رک دیاگرام ذکر می کنیم:
توی ترسیم نقشه یا دیاگرام شبکه چیزی که خیلی مهمه اینه که سوای بایدها و نباید های استاندارد در تهیه یک نقشه باید نقشه شبکه طوری ترسیم بشه که نیاز ما رو برآورده کنه. یعنی در درجه اول این مهمه که نقشه شما به طور گویا و واضح و با ذکر جزئیات ضروری ترسیم بشه طوری که شما بتونید با رجوع به اون در موارد نیاز از نحوه اتصالات و ارتباطات شبکه و محل استقرار تجهیزات و سیستم های شبکه اطلاع پیدا کنید .
نقشه شبکه به خطایابی شبکه تا حد زیادی کمک می کنه. وقتی نقشه شبکه موجود جلوی روی شما باشه می تونید روی اون برنامه ریزی کنید تا استفاده بهینه تری از منابع شبکه داشته باشید. و بعد بر اساس نقشه شبکه موجود یک نقشه شبکه بهینه تر و استاندارد تری طراحی کنید. پس حتی اگه نقشه پیاده سازی شده شبکه شما یک نقشه غیر استاندارد و غیراصولی باشه باز هم شما باید اون رو مستند کنید و دیاگرام اون رو طراحی کنید. تا حداقل جزو دسته ای باشید که می دانند که نمی دانند. :)
آن کس که نداند و بداند که نداند لنگان خرک خویش به منزل برساند
آن کس که نداند و نداند که نداند در جهل مرکب ابدالدهر بماند
یه سری نرم افزارهایی هستند که به صورت اتومات نقشه شبکه رو برای ما ایجاد می کنند. مثل نرم افزار Mikrotik Dude و یا نرم افزار LANState Pro. خوبی این نرم افزارها اینه که پایش و مانیتورینگ آنلاین شبکه هم از روی نقشه ایجاد شده امکان پذیر میشه. در حالی که در طراحی ایستا تغییرات شبکه به روز رسانی نمیشه.
نمونه نقشه ایجاد شده توسط نرم افزار LANState Pro:
این روش بیشتر برای به درست آوردن نقشه پایه ای و کلی شبکه و بدور از جزئیات هست گرچه که میشه توی این حالت هم نقشه مفصل رو ترسیم کرد. اما فرض کنید دست کم 100 سیستم توی شبکه دارید و اگه قرار باشه دونه دونه این سیستم ها رو اتصالشون رو به روتر، سوئیچ یا هاب و ... ترسیم کنید چقدر سخت و خسته کننده است این بماند که ممکنه در نهایت هم یک نقشه شلوغ و به هم ریخته داشته باشید. نرم افزارهای اسکن اتومات و ترسیم خودکار نقشه شبکه اگه بخوایم تمام سیستم های موجود رو برامون نمایش میدن و اتومات اتصالات توی نقشه رو منظم می کنن به طوری که نقشه واضحی بدست بیاد
ضمن اینکه چون اتوماتیک اسکن می کنن و در لحظه تغییرات شبکه رو اعمال می کنن پس نگرانی برای اینکه یه سیستم توی شبکه جابه جا بشه یا حذف بشه نداریم . اما توی دیاگرام ایستا اگه شما تک تک سیستم های شبکه رو ترسیم کرده باشید احتمالا خیلی زود مستند سازی شما expired میشه و اعتبارش رو از دست میده چون با یه جا به جایی ساده توی شبکه که احتمالش کم نیست نقشه تغییر می کنه. پس بهتره جزئیات ارتباطات شبکه رو توی این نوع ترسیم ایستا نیارید.
با همه خوبی های نقشه اتومات ، برخی ها مثل خود بنده ترجیح میدن خودشون نقشه رو به صورت ایستا و با شکل و شمایل دلخواه ترسیم کنن . در این روش قبل از هر چیز نقشه شبکه رو به صورت دستی روی کاغذ طراحی کنید و بعد نقشه طراحی شده رو با یکی از نرم افزارهای عمومی طراحی دیاگرام (مثل Microsoft visio و Edraw، conceptDraw) توی سیستم ترسیم کنید. این نرم افزارها برای هر یک از تجهیزات شبکه یک شکل خاص در نظر گرفته اند که به راحتی با افزودن اون شکل در محل مربوطه نقشه رو ترسیم کنید. در ادامه گام های لازم برای تهیه نقشه شبکه به صورت ایستا رو ذکر می کنم.
اینم یه نمونه نقشه شبکه ایستا که با نرم افزار visio طراحی شده: