BIOS یا Basic Input/Output System سخت افزاری است که شامل کد های نرم افزاری است که کامپیوتر را با دستورالعمل های اصلی قادر میسازد تا Start شود.وقتی کامپیوتر روشن میشود آن برنامه ای را در داخل BIOS به اجرا در می آورد تا قطعات سیستم را از لحاظ سلامتی چک کند و سپس سیستم عامل را از هارد دیسک پیدا کرده و کنترل سیستم را به دست سیستم عامل میسپارد.
بسیاری کامپیوتر ها به طور حتم سیستم عاملی درون هارد دیسک شان دارند که اینجا BIOS دستورالعمل های اولیه ای برای موقعیت یابی سیستم عامل فراهم میکند و سیستم عامل بوت میشود. کد های نرم افزاری که در BIOS اجرا میشود در اصطلاح به bootstrap programming معروف است. BIOS به کامپیوتر این اجازه را میدهد تا بدون دخالت هیچ کاربری استارت شود. برنامه ای که در داخل BIOS است درون چیپی نگهداری میشود که قابل بازنویسی است. کامپیوتر ها از تراشه Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory یا EEPROM برای BIOS استفاده میکنند.
از BIOS اغلب به Firmware یا میان افزار هم یاد میشود که سخت افزاری قابل لمس و مشاهده است. اما این را به خاطر داشته باشید که هر Firmware ای BIOS نیست. به زبان ساده میتوان گفت ترکیب سخت افزار و نرم افزار میشود میان افزار. BIOS همچنین شامل یک رابط کاربری یا User Interface است که به کاربران امکان میدهد تا تنظیمات مختلفی را روی آن اعمال کنند. مثلا از داحل تنظیمات BIOS میتوانید ساعت کامپیوتر خود را تنظیم کنید،درایو بوت سیستم عامل را تعیین کنید ، قابلیت معروف و پرکاربرد Virtualization را بر روی آن فعال کنید و غیره. این تنظیمات را بطور مفصل به شما آموزش خواهیم داد.
CMOS مخفف کلمات Complementary Metal Oxide Semiconductor میباشد که تفاوت آن با BIOS را در ادامه تشریح میکنیم ... BIOS را که توضیح دادیم اما CMOS تنها پیکربندی هایی از قبیل ساعت کامپیوتر و غیره را که کاربران بر روی BIOS انجام داده اند را در خود ذخیره میکند. کاربران براحتی میتوانند با دسترسی به BIOS application یا همان رابط کاربری BIOS آن تنظیمات را تغییر دهند. CMOS یک حافظه غیر فرار یا Non-Volatile است که با خاموش شدن کامپیوتر اطلاعات آن از بین نمیرود.
اگر تجربه این را داشته باشید که حتما هم دارید وقتی پسوردی که برای ورود به تنظیمات BIOS را فراموش کرده ایم با خارج کردن باتری CMOS پسورد از بین رفته و میتوان دوباره به تنظیمات BIOS دسترسی داشت. وقتی BIOS از Flash Memory ها پشتیبانی میکند تنظیمات BIOS که توسط کاربران بر روی BIOS اعمال شده است بر روی همان چیپ یا تراشه CMOS ذخیره میشود.در شکل های زیر BIOS و باتری CMOS را مشاهده میکنید:
سخت افزار BIOS توسط شرکت های مختلفی تولید میشود. میتوان از دو شرکت معروف سازنده BIOS به American Megatrends یا AMI و Phoenix نام برد. هر Vendor ای که BIOS تولید میکند هر از چند گاهی آپدیت های را بیرون میدهد تا با Motherboard های شرکت های مختلفی که با آنها قرارداد بسته اند هماهنگی داشته باشد.
کمپانی های سازنده Motherboard ها BIOS ای را انتخاب میکنند تا کاملا با Motherboard هماهنگی و مطابقت داشته باشد بنابراین شما نیاز نیست تا درباره ی BIOS ای که از آن استفاده میکنید نگرانی داشته باشید .در هر حال فهمیدن اینکه یک سیستم با سیستم دیگر در عملکرد تفاوت دارد برای شما مهم است. ادامه دارد...
در مقاله قبل درباره BIOS صحبت کردیم و با ساز و کارش آشنا شدیم حالا تو این مقاله میخوایم رابط کاربری اش و پیکربندی تنظیماتش رو به شما عزیزان آموزش بدیم. این مقاله نسبتا طولانی خواهد بود در مقایسه با مقاله قبلی پس حوصله کنید تا BIOS رو از صفر تا صدش بخوبی درک و پیکربندی کنیم تا بعد ها مشکلی نداشته باشیم. با من همراه باشید ...
زمانیکه شما کامپیوتر رو روشن میکنید تعدای صفحات سیاه و سفید که اطلاعاتی درباره سیستم شما میده مشاهده میکنید. (البته در ویندوز های قبل از D: 8 ) یکی از این صفحات به شما پیغامی میده تا یک کلید دلخواه را فشار دهید تا به تنظیمات setup دسترسی پیدا کنید.
یکی از راه های مطمئن که میدانید قعا جواب میدهد فشار دادن کلیدی است که در اسکرین به شما نشان داده است تا آن کلید را بفشارید.برخی از کلید های ترکیبی نیز شامل:
F1, F10 و فشردن همزمان کلید های ctrl+alt+delete میباشند.در بعضی از لپتاپ ها کلید های Fn+Esc و یا FN+F1 استفاده دارد.مسلما کلید های ترکیبی بسیاری برای این کار وجود دارد فقط به یاد داشته باشید که باید کلید هایی که در اسکرین نمایش داده شده را بفشارید. من به شدت شما را تشویق میکنم تا تنظیمات BIOS را انجام دهید و در آن وارد شوید. همانطور که در مقاله قبل نیز خواندید شما میتوانید تنظیمات BIOS را تغییر دهید و تا زمانی که تنظیماتش را Save نکرده اید تنظیماتش بر روی سیستم اعمال نخواهد شد.هنگامی که صفحه تنظیمات BIOS نمایش داده شد شما تصویری مشابه زیر مشاهده میکنید:
شما برای انجام تنظیمات BIOS نمیتوانید از ماوس استفاده کنید و فقط از کیبوردتان میتوانید بهره ببرید پس این را بخوبی به خاطر بسپارید.در تصویر فوق در سمت راست صفحه شما یک راهنما برای جابه جا شدن برای انجام تنظیمات BIOS میتوانید مشاهده کنید مثلا با کلید های جهت دار میتوانید بین تب ها جابه جا شوید.
شما با استفاده از تنظیمات BIOS میتوانید اجزایی که بر روی سیستم شما نصب شده است مورد بررسی و اعتبار قرار دهید.این زمانی میتواند بسیار مفید واقع شود که شما اخیرا سخت افزار جدیدی بر روی سیستم سوار کرده اید و میخواهید مطمئن شوید که به درستی بر روی سیستم نصب شده است یا خیر.برای مثال شما یک رم جدید برای کامپیوترتان خریداری کرده اید اما سیستم آنرا شناسایی نکرده است در این گونه مواقع BIOS میتواند به کمک شما بیاید. تصویر زیر نمونه ای از این اطلاعات سیستم را در رابط کاربری BIOS نشان میدهد.
تصویر فوق اطلاعاتی نظیر نوع پردازنده،مقدار حافظه Cache پردازنده و RAM را به شما نمایش میدهد. همانطور که مشاهده میکنید CPU تولید شرکت اینتل و از نسل Corei7 و با فرکانس 2.67GHZ میباشد.اگه با این سخت افزارها و مخلفاتش آشنایی کامل ندارید اصلا نگران نباشید چون در مقالات بعدی انشالا به طور مفصل دربارشون صحبت خواهیم کرد.
شما همچنین RAM نصب شده بر روی سیستم را مشاهده میکنید که ظرفیتش 12GB است. Memory Speed یا همان سرعت رم که در بالا مشاهده میکنید برابر 1066MHZ است.علاوه بر این قابلیت هایی که BIOS به ما ارائه میدهد BIOS همچنین میتواند با Detect کردن یا شناسایی Drive ها و گزارش های حاکی از آن را نیز به ما ارئه دهد.
این ها میتواند شامل درایو های هارد دیسک و یا درایو های نوری باشد. گزارش های حاکی از عدم شناسایی درایو میتواند در قالب SATA1 ، SATA2 و غیره باشد اگر سیستم از اینترفیس های SATA استفاده میکند. اگر سیستم از اینترفیس EIDE استفاده میکند گزارش ها ممکن است بعنوان IDE و EIDE نشان داده شوند.
(درباره این اینترفیس ها هم در مقالات بعدی به طور کامل صحبت خواهیم کرد،فعلا بحثمان آشنایی با BIOS هست). این قابلیت در BIOS میتواند بسیار مفید واقع گردد اگر شما درایو جدیدی به سیستم اضافه کنید و به درستی شناسایی نشود.برای انجام این کار به تنظیمات BIOS بروید سپس drive settings را بیابید و اطمینان حاصل کنید که درایو جدید به درستی شناسایی شده است و مشکلی از این بابت ندارید.اگر درایو مرود نظر شناسایی نشده بود می بایست کابل و پیکربندی های مربوط به آن سخت افزار را بررسی کنید.
در تنظیمات BIOS تعداد کمی پیکربندی وجود دارد که باید آنها را بلد باشید. همانطور که میدانید تنظیمات BIOS پس از ذخیره شدن و خاموش شدن سیستم باقی میماند تا زمانی که بلایی بر سر CMOS نیاورده باشیدD:
تنظیمات خیلی ساده و اولیه ای که برای BIOS موجود هست تنظیماتTime and Dateسیستم است. شما در هر رابط کاربری BIOS و در اولین صفحه از آن آنرا مشاهده خواهید کرد. که اغلب به نام های Standard CMOS Feature Page و یا Main page نیز مشهور است. کامپیوتر زمان واقعی یا Real Time را در real-time clock نگهداری میکند و باتری CMOS زمان سیستم را نگهداری میکند تا زمانی که باتری CMOS خراب شود. اگر باتری CMOS خراب شود زمان سیستم ریستارت میشود.
یکی از مهم ترین و پرکاربردترین تنظیمات BIOS همین Boot Sequence است و شما قطعا و بدون شک با آن کار کرده اید. تنظیمات boot sequence به کامپیوتر میگوید که از طریق کدام دستگاه شروع به بوت کردن سیستم عامل کند. بچه ها ببینید از این به بعد به "بوت شدن سیستم" میگیم "بوت شدن سیستم عامل" چون سیستم که بوت نمیشه منظور همین سیستم عامله،اوکی؟؟
شکل زیر صفحه boot sequence رو در صفحه تنظیمات BIOS نمایش میدهد. اگر هارد درایوی سیستم عامل درونش نداشته باشد BIOS دنبال DVD درایوی میگردد که سیستم عامل درونش باشد سپس دنبال Floppy میگردد و در آخر از PXE برای بوت کردن سیستم عامل استفاده میکند.موارد زیر از بالا به پایین با اولویت بیشتر به کمتر اجرا خواهند شد.
قابلیت PXE-Boot برای کلاینت هایی است که میخواهند با استفاده از کارت شبکه به سرور وصل شده و از طریق شبکه سیستم عاملشان بوت شود.لازمه این کار این است که کارت شبکه قابلیت PXE Boot داشته باشد.در مقالات بعدی درباره این قابلیت نیز صحبت خواهیم کرد.
شما براحتی از طریق تنظیمات BIOS میتوانید دیوایس ها را فعال و غیرفعال کنید.در شکل فوق آخرین گزینه در صفحه Option گزینه Disabled است که میتوانید آنها را غیرفعال کنید.دیوایس های دیگری که از طریق تنظیمات BIOS میتوانید آنها را غیرفعال کنید شامل موارد زیر هستند:
قابلیت مجازی سازی یک قابلیت فوق العاده است که می بایست CPU شما از آن پشتیبانی کند.این قابلیت به شما امکان میدهد تا چند سیستم عامل را درون یک نرم افزار نصب کنید نرم افزاری که این امکان را برایمان فراهم میکند در اصطلاح Hyper Visor نام دارد.به هر سیستم عاملی که درون Hyper Visor اجرا میشود Virtual Machine یا ماشین مجازی یا به طور خلاصه VM میگوییم.
نرم افزار VMware Workstation که محصول شرکت EMC است و یا نرم افزار Second Party شرکت مایکروسافت یا همان Hyper-V از این دسته Hyper Visor ها هستند.قابلیت مجازی سازی پردازنده های شرکت اینتل Intel-VT نام دارد و قابلیت مجازی سازی پردازنده های AMD-V ، AMDنام دارد.
در اکثر موارد در مادربرد ها قابلیت مجازی سازی پردازنده های اینتل به طور پیشفرض فعال است و نیازی به فعال سازی آن ندارد.(هر چند در این مقاله قصد معرفی مجازی سازی را نداشتم اما بهتر دانستم یک سری اطلاعات جزئی از آن به شما ارائه بدم در مقالات بعدی بیشتر در خصوص مجازی سازی مانور خواهیم داد)
امیدوارم مورد توجه شما عزیزان قرار گرفته باشد و لذت و بهره کافی را از این مقاله برده باشید.در مقاله بعد ادامه تنظیمات BIOS را با هم بررسی خواهیم کرد.ادامه دارد...در قسمت قبل رابط کاربری BIOS رو با هم بررسی کردیم و تنظیماتش رو تا حدودی یاد گرفتیم حالا در این قسمت در مورد تراشه TPM و فرآیند POST بحث خواهیم کرد و در آموزش بعدی این سری آموزش رو به امید خدا به پایان میرسونیم.با ما همراه باشید ...
Clock rate یا نرخ کلاک، تعداد سیکل یا چرخش بر ثانیه است. واحد آن هرتز Hertz است و در مدارهای همگام نظیر واحد پردازش مرکزی (CPU) استفاده می شود. Clock Rate نشان دهنده سرعت پردازش هر دستور توسط میکروپروسسور است هر چه Clock Rate یک پردازنده بیشتر باشد سرعت پردازش آن نیز بیشتر خواهد بود
مادربرد ها شامل تراشه ای به نام serial presence detect یا به اختصار SPD هستند که وظیفه تشخیص و ذخیره کردن سرعت CPU و RAM کامپیوتر را دارند.BIOS هم این اطلاعات را از SPD میخواند و یا به طور اتوماتیک Clock Speed را detect(پیدا) میکند و به ما گزارش دهی میکند.برای مثال در تصویر زیر همانطور که مشخص است شما سرعت RAM و CPU را مشاهده میکنید.که این اطلاعات از تراشه SPD بدست آورده شده اند.
بعضی از BIOS ها به شما این امکان را میدهند تا Clock Speed مربوط به CPU تان تغییر و افزایش دهید.برای مثال اگر سیستمی Clockای دارای 133MHZ و Multiplier ای برابر با 20x داشته باشد سرعتش برابر 2.66GHZ است.اگر شما Clock آن را از 133 مگاهرتز به 148 مگاهرتز برسانید(به اصطلاح Over Clockکنید) شما سرعتی معادل با 2.96 گیگاهرتز دارید!!
حالا اگر Multiplier آن را از 20x به 24x افزایش دهید سرعت CPU شما به 3.55 گیگاهرتز میرسد.کارخانه های سازنده CPU مثل اینتل همیشه هشدار جدی داده اند که سرعت Clock سی پی یو خود را دستکاری نکنید زیرا ضرر و زیانش پای خودتان هست.این کار میتواند عملکرد و کارایی CPU تان را کاهش دهد و باعث خرابی سخت افزار های دیگر سیستم میشود زیرا هر چه قطعات سیستم گرم و گرم تر میشود در نهایت منجر به آسیب رساندن به قطعات دیگر میشود.در هر حال برای به ارمغان آوردن سرعت بیشتر برای سیستم خود عده ای از افراد ریسک این کار را میپذیرند.
بسیاری از BIOS ها شامل تنظیمات امنیتی هستند.یکی از رایج ترین تمهیدات امنیتی که برای تراشه BIOS میتوان در نظر گرفت درخواست پسورد هنگام ورود به رابط کاربری BIOS است. یکی دیگر از این تمهیدات امنیتی تراشه ای به نام TPM که مخفف Trusted Platform Module(ماژول پلتفرم قابل اعتماد!!) و تراشه ای دیگر به نام LoJack میباشد.
هنگام ورود به تظیمات BIOS پنجره ای با نام supervisor password و user password را مشاهده میکنید. وقتی شما به عنوان مدیر سیستم پسورد supervisor را ست کردید شما دسترسی فول کنترل به تمامی تنظیمات BIOS پیدا خواهید کرد و تنظیماتی که اعمال کردید بر تنظیمات یک User (کاربر عادی) به اصطلاح Override میکند.
با توجه به نوع BIOS تنظیمات حاصل از دسترسی یافتن به تنظیمات بایوس با user password با بقیه BIOS ها میتواند متنوع باشد.مثلا ممکن است یوزر بتواند به تمام تنظیمات دسترسی BIOS دسترسی داشته باشد بغیر از تغییر دادن پسورد supervisor و یا شاید به یوزر تنها دسترسی به انجام تغییرات تاریخ و زمان سیستم را بدهد.در بعضی از سیستم ها نیز وقتی سیستم روشن شد باید کاربر پسورد را وارد کند.
TPM تراشه ای امنیتی روی مادربرد است که با استفاده از یک نرم افزار یا اپلیکیشن مدیریت میشود.برای مثال تعدادی از نسخه های ویندوز اعم از ویندوز 7 ، ویندوز 8 و همچنین ویندوز 10 قابلیت BitLocker Drive Encryption را پشتیبانی میکند که برای همین تراشه TPM کار میکنند.در مجموع قابلیت BitLocker میتواند کل درایو Hard disk ما را رمزنگاری کند و در آخر یک کلیدخصوصی یا همان Private Key به ما میدهد تا با آن بتوانیم اطلاعات درون درایو خود را رمزگشایی کنیم.
اگر کامپیوتری دارای تراشه TPM باشد و از قابلیت BitLocker استفاده کند در این حین اگر سارقی آن هارد دیسک را بدزدد نمیتواند از اطلاعات درایوی که BitLocker را میزبانی میکند بهره ای ببرد زیرا که دیگر اطلاعات درایو رمزنگاری شده و قابل خواندن نمیباشد و خیلی سخت میتوان نمونه ی مشابه کلیدخصوصی را تولید کرد و اطلاعات را با آن رمزگشایی نمود.تعدادی از اتومبیل ها دارای قابلیتی به نام LoJack هستند که این خود شامل یک فرستنده/گیرنده کوچک میباشد.حال اگر اتومبیل مورد سرقت قرار بگیرد آن میتواند سیگنال هایی را به صاحب اتومبیل بفرستد تا محل اتومبیل را مشخص کند.
وقتی کامپیوتر روشن میشود تعدادی تست و آزمایش انجام میدهد که power-on self test یا به اختصار POST نام دارد.این فرآیند بدون شک در تمام کامپیوتر ها انجام میشود و یکی از مهم ترین و ضروری ترین فرآیندی است که در روشن شدن کامپیوتر و بوت شدن سیستم عامل انجام میشود.POST تعدادی تست اولیه و اساسی برای اطمینان حاصل کردن از اینکه سخت افزار های اصلی و مهم کامپیوتر مثل Hard Disk ، RAM ، CPU ، کیبورد و کارت گرافیک و BIOS(چی موند دیگهD:) بدرستی کار میکنند یا خیر.
بعد از اینکه سیستم از این تست فارغ شد به بوت شدن ادامه میدهد.ولی اگر و تنها اگر یکی از این سخت افزار های مذکور معیوب بود به شما اخطار میدهد سخت افزار مورد نظر خراب است و باید تعمیر شود.شما همیشه هم این اخطار ها را در صفحه مانیتور مشاهده نمیکنید و باید با توجه به بوق های سیستم های خود که میتواند شامل بوق ممتد،بوق کوتاه و... باشد متوجه مشکلات سیستم خود شوید انواع این بوق ها را در ادامه با هم تفسیر خواهیم کرد.
روال کاری فرآیند POST در BIOS خلاصه میشود و همانطور که میدانید انواع و اقسام مختلفی BIOS وجود دارد.مشابه همین انواع مختلفی صدای بوق داریم.کارخانه سازنده BIOS ها در داکیومنت هایشان اطلاعاتی درباره بوق های سیستم به ما میدهد که در نوع خود مفید و کاربردی هستند.بوق های سیستمی در زیر به طور خلاصه توضیح داده شده اند:
نکته مهم : اگر سیستم رفتار های عجیب و غریبی از خود نشان دهد به این فکر کنید که اخیرا چه تغییراتی روی سخت افزار سیستم خود انجام داده اید.برای مثال اگر RAM کاامپیوتر را به تازگی ارتقاء داده اید و سیستم بوق های غیرعادی میزند RAM را بررسی کنید ولو اگر تغییراتی روی سخت افزار سیستم انجام نداده اید شما باید ولتاژ power supply را بررسی کنید.
برخی از کامپیوتر های جدید پیامی را روی صفحه نمایش نشان میدهد که بی ربط به بوق سیستم هم نیست.برای مثال اگر یک کلید روی کیبورد چسبیده یا گیر کرده باشد شما صدای متفاوتی از بوق را خواهید شنید و پیغامی روی صفحه نمایش ظاهر میشود که مشکل از کیبوردتان است.در این مواقع در کامپیوتر های عهد قدیم یک کد رمز شده در صفحه نمایش ظاهر میشد مانند 301 که نشانگر یک کلید گیر کرده در کیبورد بود و شما میتوانستید با مطالعه manual آن به علت ارور پی میبردید.
تعدای از برنامه های مربوط به تراشه BIOS یک برنامه پیشفرض برای تست و diagnostics قطعات سیستم دارد.در کل نرم افزار های بسیاری برای تست قطعات سیستم وجود دارد.انشاالله در مقالات بعد درباره نرم افزار پیشفرض سیستم عامل ویندوز برای تست مموری سیستم به نام Windows Memory Diagnostic و ابزار های دستوری ویندوز بحث خواهیم کرد.
به تصویر فوق با دقت نگاه کنید شما میتوانید یک POST decoder(شماره 8) پیشفرض را در آن ببینید.این قطعه مراحلی که سیستم در حین فرآیند Startup طی میکند نشان میدهد.آن میتواند برای رفع عیب مادربرد در PCI و PCIe(شماره 7) کاربرد داشته باشد.در طی فرآیند بوت سیستم این LED مراحل مختلف فرآیند POST را تغییر میدهد.
با نگاه کردن به این LED در طی فرآیند بوت سیستم شما میتوانید مشخص کنید که کدام فاز از بوت سیستم با موفقیت انجام شده و کدام فاز به مشکل خورده است.کد های manual lists مادربرد از 00 شروع شده و تا F9 خاتمه پیدا میکند.یعنی از 0 تا 9 و از A تا F که نشانگر اعداد هگزادسیمال هستند.
برای مادربرد هایی که این قابلیت را به طور پیشفرض در خود ندارند شما از POST card ها میتوانید استفاده کنید.POST card ها را میتوانید در اسلات های PCI و یا PCIe قرار دهید که همانطور که میدانید آنها دارای یک LED هستند که POST code ها را هنگامی که کامپیوتر روشن شد نمایش میدهد.در این قسمت که آخرین قسمت از مبحث BIOS است به مباحثی از جمله Monitoring سیستم با BIOS ، نگاهی گذرا به UEFI و BIOS Flashing و درنهایت به مبحث Troubleshoot یا عیب زدائی کردن مشکلات سیستم خواهیم پرداخت.با ما همراه باشید...
تعدادی از BIOS ها این قابلیت را دارند که قطعات سیستم را در هنگام بروز مشکل مانیتور کنیم و گزارش های لازم و مفید را از آن جمع آوری کنیم.BIOS این اطلاعات را ثبت میکند و هنگامی که سیستم ریستارت شد در صفحه نمایش مونیتور مشکلی که بوجود آمده را شرح میکند.مثال های رایج از این مشکلات به شرح زیرند:
سیستم با مانتورینگ دمای سیستم هنگامی که CPU بیش از حد داغ میشود سیستم را خاموش میکند تا از آسیب رسیدن به آن جلوگیری کند.وقتی سیستم ریستارت شد شما پیامی مبنی بر اینکه سیستم بعلت یک رویداد حرارتی ناشی از گرم شدن بیش از حد CPU خاموش شد مشاهده خواهید کرد.این به روشنی نشانگر این است که باید فن سیستم را بررسی کنید که به طور درست کار میکند یا خیر.
برخی از کیس های کامپیوتر یک کلید که به biased switch معروف است را دارا میباشند که هنگامی که کیس باز شد یک رکورد مربوط به آن در سیستم ذخیره میشود و در زمان روشن شدن کامپیوتر به شما نمایش داده میشود.این یک راهکار خوب برای فهمیدن که کیس باز شده است یا خیر میباشد.هنگامی که درب کیس باز شد تنظیمات BIOS تغییر پیدا میکند و از این طریق میتوانید پی ببرید که شخصی بدون اجازه شما به کامپیوتر دستبرد زده است.
BIOS میتواند تغییرات سرعت فن ها را محاسبه کرده و آنها را ثبت کند و به شما نمایش دهد.و تغییرات سرعت فن را در هنگامی که از حد مجاز تجاوز کند ریپورت آن را ثبت میکند.
تعدادی از ولتاژ های سیستم قابل مانیتورینگ هستند.به طور معمول ولتاژ های از 5 درصد به بالا میتواند توسط BIOS مانیتور شده و گزارش دهی میشوند.
همانطور که ذکر شد BIOS یک Firmware است یعنی سخت افزاری است که حاوی کد های نرم افزاری است که درونش به طور نصب شده وجود دارد و توسط رابط کاربری اش قابل مدیریت است.این Firmware طی یک فرآیند که Flashing نام دارد قابل Upgrade شدن است.هنگامی که BIOS را فلش میکنید عین این است که یک BIOS نو از بازار خریداری کرده اید در واقع هر چیزی که BIOS را BIOS کرده است همین Firmware آن است.
خود تراشه BIOS مانند یک کالبد یا جسم است و Firmware آن به مثابه روح آن میماند که بدون آن خود تراشه هیچ کاربردی ندارد و مانند یک انسان مرده است.دلیل اصلی فلش کردن BIOS اضافه کردن قابلیت های جدید به سیستم میباشد.برای مثال شما میخواهید از قابلیت مجازی سازی یا Virtualization بهره مند شوید و BIOS شما این قابلیت را پشتیبانی نمیکند حال اگر شرکت تولید کننده BIOS فیرموری ارائه دهد که قابلیت مجازی سازی به BIOS اضافه میکند شما براحتی با فلش کردن بایوس از این قابلیت بهره ببرید.
توجه کنید که باید و باید CPU شما از تکنولوژی مجازی سازی پشتیبانی کند در غیراینصورت فلش کردن BIOS برای بهره مندی از این قابلیت بی اثر خواهد بود.اگر شما نیاز به فلش کردن BIOS خود دارید کافیست تا به وبسایت تولید کننده آن BIOS بروید.اگر وبسایت سازنده BIOS برنامه ای برای این کار نداشت
میتوانید به وبسایت تولید کننده مادربرد خود سر بزنید و آنجا میتوانید براحتی نرم افزار مرتبط برای Flash کردن BIOS را دانلود کنید.توجه کنید که در ابتدا باید از ورژن BIOS خود مطلع شده و سپس اقدام به دانلود آن نرم افزار بکنید.شما براحتی با فشرن کلید های ترکیبی Windows+R و تایپ عبارت msinfo32.msc در پنجره باز شده در run سیستم عامل ویندوز ورژن BIOS خود را چک کنید.
اگر ورژن BIOS تان از ورژن BIOS موجود در وبسایت مادربرد قدیمی تر باشد میتوانید آنرا Update کنید.در سال های پیش انجام فرآیند Update کردن Firmware بایوس کاری خسته کننده بود شما باید نرم افزار آنرا دانلود میکردید و آنرا میبایست به سی دی سیستم عامل ویندوز کپی میکردید و کامپیوتر را ریستارت کرده و با بوت کردن از طریق CD ROM و در نهایت اجرا کردن آن نرم افزار آن فرآیند به انجام میرساندید.
این فرآیند یک فرآیند چالش برانگیز برای عده ای افراد بود.اما امروزه این کار بسیار آسان شده است و کارخانه های سازنده BIOS یک اپلیکیشن فراهم نموده اند که با نصب و اجرای آن در ویندوز میتوانید ورژن BIOS خود را آپدیت کنید.برای مثال بنده اخیرا BIOS لپ تاپ HP خود را آپدیت نموده ام.بدین طریق که آپدیت را از وبسایت دانلود کردم و آنرا با ویندوز 10 اجرا کردم.طبق تصویر زیر شما ورژن جدید و قدیمی BIOS من را در فرمت هگزادسیمال مشاهده میکنید.
دیالوگ باکس موجود در تصویر به من پیشنهاد میکند Firmware بایوس خود را آپدیت کنم (منم میگم چشمD:)وقتی Yes را زدم فرآیند آماده سازی برای آپدیت شدن به ورژن جدیدتر بایوس فراهم میشود این مدت زمان کمی به طول می انجامد.وقتی فرآیند آپدیت شدن تکمیل شد کامپیوتر shutdown میشود،هنگامی که دفعه بعد کاپیوتر روشن شد شما یک BIOS نو و بروزشده خواهید داشت.
UEFI مخفف کلمات Unified Extensible Firmware Interface که به فارسی میشود: " رابط کاربری فیرمور یکپارچه و توسعه پذیر ".این تکنولوژی امروزه جایگزین BIOS شده است.(همه این توضیحات را درباره BIOS دادیم تا بهتر بتوانید UEFI را بشناسید و مورد بررسی قرار دهید).یکی از مزیت های UEFI بر BIOS رابط کاربری بهتر و زیباتر نسبت به رابط کاربری BIOS میباشد.در رابط کاربری UEFI شما بر خلاف BIOS امکانات زیر را در اختیار دارید:
در این قسمت میخواهیم مشکلات رایج و اساسی ای که میتواند برای کامپیوتر شما پیش بیاید را برایتان بازگو کنیم و نحوه عیب زدایی آنرا شرح میدهیم.توجه کنید که عناوینی که بولد شده اند نشانگر ارور ها هستند و ترجمه آنها کار غلطی است چون غیر از اینکه شما را گمراه میکند برایتان سودی ندارد گر چه در داخل پرانتز برایتان این موارد را تسهیل کرده ام.
بوت دیسک نامناسب و تلاش برای بوت کردن سیستم از یک دیوایس نامناسب،،این مورد نشان دهنده این است که سیستم میخواهد از طریق CD ROM سیستم عامل را بوت کند اما CD ROM را پیدا نمیکند و یا اینکه سی دی مربوط Bootable نمیباشد.بنابر این شما طبق آنچه که تا بدین حال آموخته اید از تنظیمات boot sequence بایوس میتوانید گزینه ای بغیر از بوت از طریق سی دی رام را انتخاب کنید.
این مورد بسیار شبیه به چیزی است که CPU اصلا شروع به کار نکرده است! این مورد را با 4 پین یا 8 پینی که به مادربرد متصل شده است بررسی کنید.اگر ولتاژ ورودی مادربرد مناسب بود مشکل ممکن است از Regulator(تنظیم کننده ولتاژ) مادربرد باشد.آن مشکل همچنین میتواند از CPU باشد اما احتمال آن خیلی کمتر است.
اگر با این ارور مواجه شدید آن نشانگر این است که باتری CMOS شما خراب شده است یا در حال خراب شدن است.شما این ارور را با این عناوین زیر نیز ممکن است مشاهده کنید: CMOS Battery Error - CMOS Checksum Error -CMOS Timer Error، راه حل این است که یک باتری نو بخرید.
اسکرین خالی در زمان استارتاپ سیستم،،اگر شما هیچ نوشته ای در صفحه نمایش مشاهده نکردید اطمینان حاصل کنید که هر چیزی که به سیستم وصل است درست وصل شده است و روشن است.تعدادی از سیستم ها کارت گرافیک های Onboard دارند ولی کارت گرافیم disable است پس نتیجه میشود که هیچ چیزی در صفحه نمایش نشان داده نشود(غیر از اینم انتظار نمیرهD:)
اطمینان حاصل کنید که اتصالات پاور شما به درستی برقرار شده است.اگر ولتاژ پاور شما مقدار مناسبی را نشان نداد باید به فکر پاور دیگری باشید.اگر ولتاژ Power مناسب بود Motherboard یا Expansion Board (برد های توسعه) دچار مشکل شده اند.
این ارور به طور معمول صفحه مرگ آبی یا blue screen of death میباشد که به اختصار BSOD نام دارد که همه شما مطمئنم که اگر یک بار هم که شده با آن مواجه شده اید.اگر سخت افزار کامپیوتر شما مانع از استارت شدن سیستم شود این ارور نمایش داده میشود.که میتواند ناشی از خراب بودن Mother Board،خراب بودن RAM، و یا مشکل ناشی از عدم دسترسی به هارد دیسک میباشد.چنانچه اگر شک کردید که مشکل از مادربرد است متاسفانه کار خاصی از دست شما بر نمی آید.
شما میتوانید RAM دیگری جایگزین رم فعلی تان کنید یا میتواند مشکل از باتری CMOS باشد و خیلی از موارد دیگر.به جرئت میتوان گفت مشکل بلو اسکرین یکی از مشکلاتی است که هیچوقت نمیشود برای آن یک راه حل اختصاصی و واحد پیشنهاد داد که آن مشکل را کاور کند.پیشنهاد میکنم سری به این مقاله که مهندس نصیری زحمتشان را کشیده است بزنید راهکار های مختلفی در این مقاله برای حل مشکل بلو اسکرین آورده شده است.