مانیتورینگ یا نظارت بر شبکه چیست؟ Network Monitoring در لفظ فارسی به معنای پایش شبکه می باشد و امروزه این فرآیند یکی از مهمترین فعالیت های حساس یک تیم فناوری اطلاعات در یک سازمان محسوب می شود که به تنهای می تواند باعث بالا رفتن کارایی سرویس ها و پرسنل ، صرفه جویی در هزینه های سازمان و آرامش بخشیدن به مدیران شبکه شود.
یک سیستم مانیتورینگ شبکه تمامی شبکه داخلی شما را برای پیدا کردن مشکلات پایش می کند ، این سیستم می تواند به شما کمک کند میزان دانلود کاربران شبکه و استفاده آنها از اینترنت را بدانید ، فضاهای اشغال شده توسط ایمیل های اسپم و کاربرانی که بیهوده ایمیل ارسال می کنند را شناسایی کنید ، سرورهایی که در حال بروز مشکل هستند یا مشکل ایجاد خواهند کرد را شناسایی کنید ، ترافیک شبکه را مشاهده کنید و موارد غیرعادی را در قالب گزارش ببینید و در کنار همه اینها علاوه بر نرم افزارها سخت افزارهای موجود در شبکه را نیز پایش کنید.
بصورت کلی شما می توانید با داشتن یک سیستم مانیتورینگ قوی در سازمان خود از تمامی اتفاقاتی که در شبکه خود چه از لحاظ نرم افزاری و چه از لحاظ سخت افزاری رخ می دهد آگاه شوید. یکی از مواردی که بعضا مشاهده شده است اشتباه گرفتن سیستم های مانیتورینگ شبکه یا Network Monitoring Systems که به اختصار NMS می گوییم با سیستم های تشخیص نفوذ یا IDS ها و یا سیستم های جلوگیری از نفوذ یا IPS ها است ، توجه کنید که اینها کاملا با هم متفاوت هستند ، درست است که این سیستم ها نیز ترافیک شبکه را مانیتور می کنند
-------------------------------------------------
برای دسترسی به مجموعه بهترین دوره های آموزش شبکه های کامپیوتری ( مبانی شبکه ، نتورک پلاس ، مانیتورینگ و ... ) مقدماتی تا پیشرفته با ارائه گواهینامه و فیلم رایگان همین الان کلیک کن
--------------------------------------------------
اما هدف اصلی آنها شناسایی حملات هکری یا کدهای مخرب و جلوگیری از دسترسی های غیرمجاز است و با ذات کاری NMS تفاوت دارند.در واقع وظیفه اصلی یک سیستم جامع NMS بررسی کیفیت ، وضعیت و کارایی شبکه شما در فعالیت های عادی و روزانه شبکه می باشد و هدف آن به صورت تخصصی امنیتی نیست ، هر چند که بعضا از آن با توجه به قوانین CIA و قانون Availability به عنوان یک سیستم امنیتی نیز نام برده می شود .
سیستم های مانیتورینگ شبکه می توانند از انواع و اقسام تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری که بصورت Appliance یا نرم افزار نصب می شوند تشکیل شوند. تقریبا همه انواع شبکه هایی که می شناسید را می توانیم مانیتور کنیم و یک سیستم NMS فقط به یک مانیتورینگ یک نوع شبکه اکتفا نمی کند ، برای یک سیستم جامع مانیتورینگ هیچ فرقی نمی کند که شبکه شما کابلی است یا بیسیم ، شبکه شما یک LAN است یا یک WAN و یا شبکه موبایل است و یا ...
همانطور که نوع شبکه در یک سیستم جامع مانیتورینگ شبکه چندان مهم نیست نوع دستگاه های مورد استفاده در شبکه و همچنین نوع نرم افزارها و به ویژه سیستم عامل های مختلف بکار برده شده در شبکه نیز مهم نیستند ، شما می توانید گوشی های هوشمند ، سرورهای فیزیکی ، سویچ ها ، روتر ها ، فایروال ها ، Access Point ها ، لینک های رادیویی ، اطلاعات داخل Rack و انواع و اقسام تجهیزات سخت افزاری مورد استفاده در شبکه را در کنار سیستم عامل هایی مثل Android ، ویندوز ، لینوکس ، Mac و ... مانیتور کنید.
یک سیستم مانیتورینگ برای این هدف در یک شبکه طراحی و پیاده سازی می شود تا بر اساس یک سری معیارهایی که از طرف مدیران شبکه یا سیستم عامل ها تعریف می شوند وضعیت شبکه را آنالیز کند و به شما گزارش دهد ، با استفاده از این گزارش شما به عنوان مدیر شبکه می توانید نیازهای سازمانی خود را تخمین بزنید ، مشکلات شبکه خود را متوجه شوید و قبل از بروز مشکلات حاد از بروز آنها جلوگیری کنید ، تهدیدات امنیتی را قبل از بروز مشکل شناسایی و رفع کنید و در نهایت روند کاری شبکه خود را بصورت گرافیکی و ملموس مشاهده کنید.
مهمترین تصمیمی که در خصوص سیستم های مانیتورینگ در شبکه باید اتخاد شود این است که چه چیزی باید مانیتور شود ؟ شما باید مطمئن شوید که همه سرویس های حساس شما کاملا مانیتور می شوند و بهترین گزینه معمولا برای پیاده سازی طرح مانیتورینگ شبکه نقشه توپولوژی شبکه است ، شما در نقشه توپولوژی شبکه کاملا انواع و اقسام شبکه ها و دستگاه ها و بسترهای ارتباطی که در مجموعه شما وجود دارند را با درک کامل اندازه آن متوجه می شوید و می دانید چه چیزی باید مانیتور شود.
البته دقت کنید که همیشه نقشه توپولوژی شبکه ار را استفاده کنید که کاملا بروز است نه نقشه هایی که برای یادگاری و رفع حاجت طراحی شده اند. در یک نقشه توپولوژی درست شبکه ، انواع شبکه از لحاظ فیزیکی و ابعاد و نوع ارتباط و همچنین نوع سرور ها و سیستم عامل های مورد استفاده بر روی آنها مشخص شده است ، شما می توانید بر اساس چنین نقشه توپولوژی شبکه ای هر چیزی که می بایست مانیتور شود را مشاهده و مانیتورینگ را برای آن راه اندازی کنید ، فراموش نکنید که برای راه اندازی مانیتورینگ حتما چک لیست به همراه داشته باشید.
بعد از طراحی نقشه مانیتورینگ در نهایت به بحث این می رسید که حالا از چه ابزاری باید برای مانیتورینگ استفاده شود ؟ دقت کنید که قرار نیست در این مقاله در خصوص ابزار خاصی صحبت شود اما به هر حال باید بدانید که هیچ ابزار جامع و کاملی را پیدا نمی کنید که همه نیازهای شما در مانیتورینگ شبکه را برطرف کند و شما باید از یک راهکار ترکیبی برای انجام اینکار استفاده کنید.
برخی افراد فکر می کنند که چون شبکه آنها در حال کار است و فعلا مشکلی در آن وجود ندارد بنابراین نیازی هم به راه اندازی سیستم مانیتورینگ شبکه در این حالت وجود ندارد. اعتقاد برخی از این افراد این است که چرا با وجود یک شرایط قابل اعتماد برای شبکه با راه اندازی سیستم مانیتورینگ دردسرهای مدیریتی شبکه را بیشتر کنیم و باعث Overload کاری شویم ؟ چرا درب و دیوار را پر از مانیتورها و Whiteboard های مختلف برای مانیتورینگی کنیم که شاید هیچوقت به آن نیازی پیدا نکنیم ؟
هر جا چنین اعتقادی یا چنین نظری را شنیدید فقط به یک موضوع فکر کنید که شما چرا خودرو خود را هر چند وقت یکبار به معاینه فنی می برید با اینکه می دانید خودرو شما راه می رود و مشکلی در حال حاضر ندارد ؟ ( البته اگر از فرمالیته بودن معاینه فنی بگذریم و تصور کنیم که یه کاری هم انجام میدن :D ) یا اینکه چرا پیشنهاد می شود که هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید و سلامت دندانها را بررسی کنید؟
اما مهمترین دلیلی که شما را وادار می کند که یک سیستم مانیتورینگ جامع در شبکه داشته باشید بر اساس مثالی که زدیم بررسی سلامت وضعیت فعلی شبکه است ، اطمینان از دسترسی پذیری یا Availability سیستم ها و سخت افزارهای شبکه باعث بالا رفتن کارایی شبکه شما خواهد شد ، از همه مهمتر امروزه NMS مهمترین وسیله قابل استناد برای آینده نگری شبکه شما است ، با نگاه کردن به سیستم های مانیتورینگ شما کمبود ها و نقاط ضعف شبکه را شناسایی می کنید و در آینده در نقشه رشد شبکه خود همه مواردی که لازم می دانید را لحاظ می کنید.
به مثال بالا دقت کردید ؟ یکی از کارشناسان مطرح مانیتورینگ در دنیا ، مانیتورینگ شبکه را با مراجعه به دکتر قلب تشبیه می کند ، وی عنوان می کند که اگر شما به یک دکتر قلب مراجعه نکنید ممکن است متوجه نشوید که چه بیماری خطرناکی در انتظار شما است و در نتیجه در یک روز عادی کاری ممکن است دچار سکته قلبی شوید ، اما اگر به دکتر مراجعه کنید آن هم بصورت متناوب با آزمایش هایی که دکتر بر روی فشار خون شما یا قند و ... انجام می دهد یا گرفتن نوار قلب به شما پیشنهاداتی می کند که با رعایت کردن آن شما می توانید از سکته احتمالی نجات پیدا کنید. در قسمت هفتاد از دوره آموزش نتورک پلاس به معرفی مفهوم مانیتورینگ شبکه و اهمیت وجود آن می پردازیم.
همین مثال را در خصوص شبکه تصور کنید ، سیستم های مانیتورینگ با جمع آوری اطلاعات و آزمایش کردن آنها از طریق کابل ها ، سرورها ، سویچ ها روتر ها و ... به شما گزارش می دهند که سلامت شبکه شما در چه وضعیتی قرار دارد و شما چه کارهایی می توانید انجام دهید که شبکه بیمار نشود. تنها تفاوت دکتر قلب و Network Monitoring در این است که NMS همیشه و در همه جا بصورت 24 ساعته به شبکه شما کمک می کند. منتظر مقاله بعدی در خصوص مانیتورینگ شبکه باشید.