استاد دانشگاه و مجری پروژه های علم داده (داده کاوی، یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی و ...)
یادگیری ماشین بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning چیست ؟
در مقاله یادگیری ماشین بانظارت، یاد گرفتیم که چگونه می توان مدل ها را با استفاده از مجموعه داده آموزشی برچسب دار، آموزش داد و بعد از آزمون قبولی، از آن ها برای سوددهی در هر کسب و کاری استفاده کرد. اما ممکن است در خیلی از پروژه ها یا صنایع امکان دسترسی به یک مجموعه داده برچسب دار نباشد یا به گونه ای تهیه یک مجموعه داده برچسب دار خیلی دشوار باشد، لذا نمی توان مدل ها را با استفاده از این نوع داده ها به خوبی آموزش داد، اما می توان یکسری الگو و رابطه از دل این مجموعه داده استخراج کرد. در این شرایط می توان از الگوریتم های یادگیری بدون نظارت به منظور خوشه بندی و استخراج رابطه بین داده ها نیز استفاده کرد. در ادامه بیشتر در مورد الگوریتم یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning آشنا خواهیم شد.
دوره های شبکه، برنامه نویسی، مجازی سازی، امنیت، نفوذ و ... با برترین های ایران
سرفصل های این مطلب
در دوره آموزشی جامع علم داده مدرس کاظم تقندیکی تمام A-Z علم داده (یادگیری ماشین، داده کاوی) را به شکل کاملاً عملی و با زبانی ساده به شما آموزش می دهد
یادگیری ماشین بدون نظارت چیست؟
همانطور که از نام این نوع یادگیری پیداست، یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning یک تکنیک یادگیری ماشین است که در آن مدل‌ها با استفاده از مجموعه داده‌های آموزشی نظارت نمی‌شوند (یعنی از مجموعه داده دارای برچسب آموزش نمی بینند). در عوض، مدل‌ها می توانند یکسری الگوها و بینش‌های پنهان را از دل مجموعه داده ها پیدا کنند.
می توان یادگیری بدون نظارت را اینگونه نیز تعریف کرد:
یادگیری بدون نظارت نوعی از یادگیری ماشینی است که در آن مدل‌ها با استفاده از مجموعه داده‌های بدون برچسب آموزش داده می‌شوند و اجازه دارند بدون هیچ نظارتی بر روی آن داده‌ها عمل کنند.
در دوره آموزشی جامع علم داده مدرس کاظم تقندیکی تمام A-Z علم داده (یادگیری ماشین، داده کاوی) را به شکل کاملاً عملی و با زبانی ساده به شما آموزش می دهد
یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning را نمی توان مستقیماً برای حل یک مسئله رگرسیون یا دسته بندی نیز استفاده کرد زیرا برای حل این نوع مسائل ما نیاز به مجموعه داده ای داریم که دارای ویژگی برچسب باشد، لذا برای حل این نوع مسائل باید از الگوریتم های یادگیری بانظارت استفاده کرد. هدف از یادگیری بدون نظارت، یافتن ساختار زیربنایی مجموعه داده، گروه بندی آن داده ها بر اساس شباهت ها و نمایش آن مجموعه داده در یک قالب فشرده است .
مثال: فرض کنید یک مجموعه داده ورودی حاوی هزاران تصویر انواع مختلف گربه و سگ بدون هیچ نوع برچسبی داریم (تصویر زیر) که آن را به یک الگوریتم یادگیری بدون نظارت سپرده ایم. الگوریتم نمی تواند بر روی این مجموعه داده آموزش داده شود اما می تواند با توجه به الگوهای شباهتی که بین تصاویر مختلف گربه و سگ وجود دارد (مانند رنگ چشم، رنگ مو، اندازه و ...)، آن ها را به 2 خوشه گربه و سگ تقسیم نماید.
چرا باید از یادگیری بدون نظارت استفاده کنیم؟
مهمترین عواملی که استفاده از الگوریتم یادگیری بدون نظارت را در صنایع مهم دانسته است عبارتند از:
- یادگیری بدون نظارت برای یافتن یک دانش عمیق از داده ها مفید است.
- یادگیری بدون نظارت بسیار شبیه به هوش مصنوعی و یادگیری انسان است که با تجربیات و مشاهدات خود می تواند الگو و رابطه بین در داده ها را بیابد.
- یادگیری بدون نظارت مهم است چرا که می تواند بر روی داده های بدون برچسب و دسته بندی نشده کار می .
- در دنیای واقعی، ما همیشه داده های ورودی با خروجی مربوطه نداریم، بنابراین برای حل چنین مواردی، به یادگیری بدون نظارت نیاز داریم.
نحوه کار الگوریتم های یادگیری بدون نظارت :
نحوه کار الگوریتم های یادگیری بدون نظارت را می توان با تصویر زیر درک کرد:
در تصویر فوق و در مرحله اول ما یک مجموعه داده ورودی (تصاویر تصادفی حیوانات) بدون برچسب داریم، به این معنی که بخشی از داده ها از قبل دسته بندی نشده است و دارای برچسب نمی باشند. لذا در مرحله بعد با استفاده از یکی از الگوریتم های یادگیری ماشین بدون نظارت مانند k-means رابطه ها و الگوهای پنهان از دل تصاویر استخراج شده و خوشه بندی داده ها نیز انجام می پذیرد.
انواع الگوریتم یادگیری بدون نظارت:
الگوریتم های یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- الگوریتم های خوشه‌بندی | Clustering : خوشه‌بندی روشی است برای قراردادن اشیاء در یکسری خوشه‌ها، به‌گونه‌ای که اشیای (داده های) داخل یک خوشه بیشترین شباهت را با یکدیگر و کمترین شباهت را با اشیای سایر خوشه ها دارند.
- الگوریتم های قواعد انجمنی | Association rule : از این نوع الگوریتم ها برای تحلیل سبد خرید یک فروشگاه استفاده می شود به عنوان مثال با استفاده از این نوع الگوریتم ها می توانیم رابطه خرید بین محصولات یک فروشگاه را درک کنیم، یکی از این نوع قواعد می تواند به این شکل تفسیر شود. آقای رضاییان با ضریب اطمینان 90 درصد موقع خرید پنیر، محصول دیگری با نام نان نیز خریده است.
الگوریتم های یادگیری بدون نظارت:
برخی از الگوریتم های یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning نیز در زیر لیست شده است:
- خوشه بندی سلسله مراتبی
- خوشه بندی K-means
- خوشه بندی مبتنی بر چگالی
- K نزدیکترین همسایه
- تشخیص ناهنجاری
- شبکه های عصبی
- الگوریتم Apriori
مزایای یادگیری بدون نظارت
- یادگیری بدون نظارت | Unsupervised Machine Learning در مقایسه با یادگیری نظارت شده برای کارهای پیچیده‌تر استفاده می‌شود، زیرا در یادگیری بدون نظارت، داده‌های ورودی برچسب‌دار نداریم.
معایب یادگیری بدون نظارت
- یادگیری بدون نظارت ذاتاً دشوارتر از یادگیری تحت نظارت است زیرا داده های ورودی دارای هیچ گونه برچسبی نیز نمی باشد.
- نتیجه عملکردی الگوریتم های یادگیری بدون نظارت ممکن است دقت کمتری داشته باشد زیرا داده‌های ورودی برچسب‌گذاری نمی‌شوند و الگوریتم‌ها خروجی دقیق را از قبل نمی‌دانند و آموزش داده نشده اند.
در دوره آموزشی جامع علم داده مدرس کاظم تقندیکی تمام A-Z علم داده (یادگیری ماشین، داده کاوی) را به شکل کاملاً عملی و با زبانی ساده به شما آموزش می دهد