با عرضه‌ی .NET 10 LTS، اکوسیستم .NET وارد مرحله‌ی جدیدی از پایداری و کارایی شده.
این نسخه نه‌تنها performance بالاتری ارائه میده، بلکه قابلیت‌های تازه‌ای در Runtime، SDK، زبان C# 14 و ASP.NET Core 10 اضافه کرده که توسعه‌ی نرم‌افزار رو ساده‌تر و سریع‌تر از همیشه می‌کنن.
در ادامه به‌صورت جامع تمام ویژگی‌های جدید و تغییرات مهم .NET 10 رو بررسی می‌کنیم.

چرا .NET 10 مهمه

بالاخره مایکروسافت از .NET 10 LTS (Long-Term Support) رو نمایی کرد.

این یعنی تا سه سال آینده از طرف مایکروسافت پشتیبانی میشه  (از نظر patch و آپدیت امنیتی)
به همین خاطر خیلی از تیم‌ها ازش به عنوان نسخه‌ی پایه برای پروژه‌هاشون استفاده می‌کنن، چون هم پایدارتره، هم سریع‌تر، هم امکانات تازه‌تری داره.
عمده تغییرات این نسخه در بخشهای زیر قرار میگیره:

·         Runtime

·         کتابخونه ها

·         SDK/CLI

·         فریم ورک ها مثل ASP.NET Core ، MAUI

·         بهبود در زبان های برنامه نویسی مثل C#

در ادامه هر بخش رو باز می‌کنیم و می‌بینیم چه چیزهایی اضافه یا بهبود پیدا کرده.

بهبودهای  Runtime

تغییرات بخش Runtime معمولاً توی پس زمینه هستن.  ولی تأثیر زیادی روی کارایی و سرعت برنامه‌ها دارن،  مخصوصاً توی کدهایی که پردازش بالا یا سطح پایین دارن.

بهبود در JIT Inlining و  Devirtualization

JIT در .NET 10 باهوش‌تر شده. حالا بهتر تشخیص میده چه متدهایی کوچیک و قابل پیش‌بینی هستن تا مستقیماً inline بشن، و کی می‌تونه  virtual callها رو به direct call تبدیل کنه.

فایده‌اش چیه؟
کاهش overhead فراخوانی متد، حذف  indirectionهای غیرضروری، و اجرای سریع‌تر مخصوصاً توی loopهای سنگین.

بهینه‌سازی Stack Allocation و  Struct Argument

الان Stack Allocation به شکل بهینه‌تری انجام میشه.کد تولیدشده هنگام پاس دادن  structها هم بهتر شده، مخصوصاً برای structهای بزرگ.

فواید این مسئله چیا هست ؟

  • استفاده ی موثرتر از Stack
  • فشار کمتر روی Heap
  • کاهش تعداد سایکل های GC یا Garbage Collector

پشتیبانی از AVX10.2 و بهینه‌سازی‌های سطح  CPU

.NET 10 حالا از دستورهای AVX10.2 پشتیبانی می‌کنه.
این یعنی برای کارهای سنگین عددی، Machine Learning یا یادگیری ماشین ،AI  یا پردازش تصویر، سرعت اجرای بالاتری خواهیم داشت.

البته باید این موضوع رو در نظر داشته باشیم، این مسئله در صورتی امکان پذیر هست که CPU ما از این مجموعه دستورها پشتیبانی کنه .

بهبود  NativeAOT

NativeAOT که برای کامپایل از پیش (ahead-of-time) به باینری Native استفاده میشه، الان توی .NET 10  کامل‌تر شده.
این بهبود خودش رو تو موارد زیر نشون میده:

·         ساخت اپ های خیلی سریع و کم حجم

·         لینک استاتیک و حذف خودکار کدهای بلااستفاده (Trimming)

·         ساخت Executable های مستقل برای Deployment راحتتر

بهبود Loop Inversion و Code Generation

.NET 10  منطق loop inversion رو ارتقا داده.

این بهینه‌سازی ، حلقه‌ها رو طوری بازنویسی می‌کنه که  Branch Misprediction ها کمتر بشن.

به‌علاوه،  CodeGen کلی بهینه‌تر شده و برای الگوهای متداول، کدهای ماشین کارآمدتری تولید می‌کنه.

رمزنگاری و امنیت  Post-Quantum

از جمله مواردی که در این زمینه اضافه شده میشه به گزینه های زیر اشاره کرد:

  • پشتیبانی از الگوریتم‌های Post-Quantum  در Windows CNG اضافه شده.
  • API های ساده‌تر برای ML-DSA  و پشتیبانی از HashML-DSA  و Composite ML-DSA
  • اضافه شدن AES KeyWrap  با پدینگ

این تغییرها آماده‌سازی برای آینده‌ست، مخصوصاً در برابر تهدیدهای رمزنگاری کوانتومی.
اگه توی پروژه‌ها با امنیت، احراز هویت یا رمزنگاری سروکار داری، این به‌روزرسانی‌ها کار رو ساده‌تر می‌کنن.

بهبود عملکرد در JSON  ،  Serialization

برخی از ویژگی های جدید مرتبط با JSON که در این نسخه اضافه یا بهبود پیدا کرده :

  • جلوگیری از property تکراری
  • تنظیمات serialization سخت‌گیرانه‌تر
  • استفاده از PipeReader  برای کارایی بالاتر در استریم داده‌ها

شبکه و پردازش‌ها

در زمینه شبکه و Process ها می توان به بهبود های زیر اشاره کرد:

  • اضافه شدن WebSocketStream  برای کار راحت‌تر با ارتباط‌های real-time
  • پشتیبانی از TLS 1.3 در macOS
  • و در ویندوز، اضافه شدن پشتیبانی از process groups  برای ایزوله‌سازی بهتر

این ویژگی‌ها باعث می‌شن ساخت اپ‌های یا Realtime سیستم‌های توزیع‌شده ساده‌تر بشه.

CLI و SDK

بخش SDK و ابزار CLI همیشه قلب تجربه‌ی توسعه‌دهنده‌ست.
.NET 10 چند بهبود خیلی کاربردی تو این بخش داره:

 استانداردسازی CLI و  Tab-Completion

  • دستورها و پارامترها حالا ساختار و ترتیب استانداردتری دارن.
  • پشتیبانی بومی از Tab Completion برای  Bash، zsh  و PowerShell اضافه شده.

 این یعنی تجربه‌ی کار با ترمینال خیلی روان‌تر شده و خطاهای syntax کمتر پیش میان.

پشتیبانی از Container به‌صورت Built-in

حالا می‌تونی بدون نیاز به  Dockerfile ، مستقیماً از طریق SDK یه container image  بسازی. امکان تنظیم نوع Image (مثل linux/arm64 یا windows/amd64 ) هم اضافه شده.

این یعنی deploy کردن microserviceها و workloadهای cloud خیلی راحت‌تر شده.

Frameworkها و زبان‌ها

ASP.NET Core 10

بهبودهای جدید شامل:

  • Blazor WebAssembly Preloading: بارگذاری اولیه‌ی سریع‌تر
  • مدیریت خودکار حافظه:  آزادسازی بافرهای بلااستفاده
  • Validation  و Diagnostics بهتر
  • پشتیبانی از Passkey در Identity
  • بهبود در minimal API  و OpenAPI

یعنی سرعت بیشتر، امنیت بالاتر، و تجربه‌ی توسعه‌ی ساده‌تر برای APIها.

C# 14

نسخه‌ی جدید C# هم با چند ویژگی تازه اومده:

  • Field-backed properties : تعریف getter/setter تمیزتر با کلمه‌ی field
  • پشتیبانی از nameof(List<>)  برای genericها
  • Implicit conversion برای Span<T>  و ReadOnlySpan<T>(یعنی مدیریت حافظه ساده‌تر و ایمن‌تر)