تا به حال در انجمن تخصصی فناوری اطلاعات ایران در خصوص سیستم عامل های مختلف به ویژه توزیع های مختلف سیستم عامل لینوکس برای شما صحبت کرده ایم و بعضا دیده اید که برخی از توزیع های لینوکس را به عنوان توزیع Live یا زنده معرفی می کنیم. اما منظور از Live Linux یا Live CD یا حتی Live DVD در یک سیستم عامل چیست ؟
به سیستم عاملی Live گفته می شود که تمامی فایل های نصب ، فایل های اجرایی و نرم افزارهایی که بر روی این سیستم عامل وجود دارند از روی یک دیسک که می تواند یک CD ، DVD ، حافظه فلش و یا هارد دیسک اکسترنال باشد، اجرا می شوند و این دیسک قابلیت Bootable بودن دارد و می توان سیستم سخت افزاری خود را از طریق این دیسک Boot کرد.
سیستم عامل های Live نیازی به هارد دیسک و فضای ذخیره سازی اطلاعات بر روی سیستم ندارند و بصورت مستقیم از روی حافظه RAM سیستم اجرا می شوند و هیچگونه فایلی را بر روی هارد دیسک سیستم شما Load نمی کنند. نکته مهم در خصوص سیستم عامل های Live این است که تمامی این سیستم عامل ها بصورت Read Only یا فقط خواندنی قابل استفاده هستند و شما نمی توانید بر روی این سیستم عامل چیزی را کپی کنید.
البته اگر سیستم عامل Live شما به گونه ای باشد که بر روی حافظه های Flash و هارد دیسک های اکسترنال وجود داشته باشد ممکن است بتوان بر روی آنها داده نوشت و یا یک سیستم عامل کامل قابل حمل ایجاد کرد اما ذاتا سیستم عاملی که بر روی CD یا DVD معرفی می شود ، فقط خواندی است.
شما با استفاده از سیستم عامل های Live دیگر نیازی به نصب کردن سیستم عامل بر روی سیستم خود نخواهید داشت و هر تغییری که بخواهید بر روی سیستم انجام دهید بدون نیاز به سیستم عامل اصلی می توانید آنرا در سیستم انجام دهید. با توجه به اینکه Live CD ها هیچ نیازی به هارد درایو سیستم شما ندارند ، در صورتیکه هارد درایو شما دچار مشکل شده باشد براحتی می توانید از طریق اینگونه سیستم عامل های Live سیستم را بوت کرده و به اطلاعات موجود در هارد دیسک خود دسترسی پیدا کنید و اطلاعات خود را بازیابی کنید که البته یکی از پر کاربردترین استفاده های سیستم عامل های Live همین مورد است.
سیستم عامل های Live معمولا در قالب یک فایل ISO به بازار معرفی می شوند که شما می توانید براحتی با Burn کردن این فایل ISO بر روی CD یا DVD از آن استفاده کنید و یا آن را در Virtual Machine های خود Boot کنید. معمولا سیستم عاملی بصورت Live استفاده می شود که دارای لایسنس و مجوز خاصی برای استفاده عمومی نباشد و به همین دلیل است که معمولا از ویندوز بصورت رایگان و Live استفاده نمی شود ؛ هر چند که امروزه علاوه بر سیستم عامل های زیادی از توزیع های لینوکس که بصورت Live معرفی می شوند ، سیستم عامل ویندوز نیز بصورت Live وجود دارد که می توانیم از آن استفاده کنیم البته در این خصوص باید مبلغی بابت لایسنس ویندوز پرداخت کنید ، البته طبیعتا منظور من ایران نیست ، شما در ایران می توانید حالش را ببرید.. والا ...
همانطور که گفتیم ما می توانیم از سیستم عامل های Live بر روی Flash Memory و هارد دیسک هم استفاده کنیم اما یک مشکل اساسی در این خصوص وجود دارد ، زمانیکه معمولا ما از یک سیستم عامل Live استفاده می کنیم و آن را بر روی یک Flash Memory قابل نوشتن نصب کرده ایم ، احتمال آلوده شدن این Flash Memory به ویروس و کدهای مخرب هم وجود دارد ، به همین دلیل قابلیتی برای سیستم عامل های Live به نام Write-Locked معرفی شده است که بعد از نصب شدن سیستم عامل بر روی حافظه های فلش و هارد دیسک های اکسترنال این حافظه ها بصورت Read-Only در می آیند و دیگر چیزی نمی توان بر روی آنها نوشت ، با اینکار خطر آلوده شدن حافظه های ما بسیار کاهش پیدا می کند.
با توجه به اینکه یک سیستم عامل Live به هیچ عنوان با هارد درایو سیستم شما کاری ندارد ، فایل ها و اطلاعات مربوط به سیستم عاملی که در حال حاضر بر روی سیستم وجود دارند تحت تاثیر قرار نمی گیرند . بسیاری از سیستم عامل های Live بر روی خود بصورت از پیش تعریف شده ابزارها و نرم افزارهایی دارند که می توانیم با استفاده از آنها داده ها و اطلاعات موجود بر روی سیستم عاملی که بر روی سیستم نصب شده است را تغییر بدهیم .
در واقع کار اصلی و مهمترین کاربردی که این سیستم عامل های Live دارند نیز در همین ابزارها خلاصه می شود ، شما می توانید از این ابزارها برای حذف بدافزارها و کدهای مخربی که بر روی سیستم عامل شما وجود دارند و در حالت عادی آنتی ویروس قادر به حذف انها نیست استفاده کنید ، اگر تا به حال اسم Rescue Disk یا دیسک نجات یک آنتی ویروس را شنیده باشید در واقع همان سیستم عامل Live ای است که در آن ابزار آنتی ویروس شرکت تولید کننده قرار گرفته است
از سایر ابزارهای کاربردی که می توان در سیستم عامل های Live استفاده کرد می توان به ابزارهای ریکاوری اطلاعات ، بازسازی هارد دیسک ، برداشتن رمز عبور و Image گیری از سیستم عامل نصب شده اشاره کرد. بعد از اینکه کار شما با سیستم عامل Live تمام شد و این سیستم عامل را خاموش کردید ، می توانید مطمئن باشید که هیچ تغییری بر روی سیستم عامل اصلی شما رخ نداده است زیرا اطلاعات این سیستم عامل در حافظه RAM ذخیره می شود و RAM نیز یک حافظه فرار است که بعد از Restart شدن اطلاعات آن از بین می رود.
البته دقت کنید که همیشه باید برای اجرا کردن سیستم عامل Live به اندازه کافی باید حافظه RAM بر روی سیستم داشته باشید. از نمونه های لینوکسی سیستم عامل های Live می توان به معروفترین آنها که Knoppix است اشاره کنیم. از نمونه های ویندوزی هم می توانیم به سیستم عامل Active Password Changer اشاره کنیم که به Windows live نیز مشهور است ( البته این سیستم عامل شبیه به ویندوز هست ، بعید می دونم خود ویندوز باشه چون ما لینوکس هایی داریم مثل XP Like که دقیقا شبیه به ویندوز طراحی شدن ) . امیدوارم مورد توجه شما قرار گرفته باشد ، اگر نظر خاصی در خصوص این مطلب دارید خوشحال می شویم در ادامه از نظرات شما استفاده کنیم.